Krimet Komuniste Në Kosove Njelloj Si Në Shqiperi

- Krimet komuniste


Shfletime nëpër histori
Rrahjet, tmerrin, persekutimet, burgosjet dhe vrasjet që pësoi fshati Zhilivod tash Trimor, sidomos familja, miqtë dhe dashamirët e Aziz Zhilividës, më ka rënë t’i dëgjoj shpesh nëpër oda burrash të këtij fshati. Përkundër frymëmarrjes, më të lirë, e të kahëpaskohëshme nga ndryshimet që vinin në Jugosllavinë e pas luftës së Dytë Botërore, kurrë nuk kemi guxuar t’i shprehim as t’i shkruajmë lirisht në gazeta apo libra. Kësaj radhe, për kombëtaren «Bota sot », ekskluzivisht flet Faik Krasniqi, djali i dytë i Aziz Zhilivodës. I njejti shkrim dërgohet për botim edhe ne internet për faqen eDjathta Shqiptare.



SHFLETIME NËPËR HISTORI



Shkruan: Sefedin Krasniqi



- Pas atentatit kundër Ministrit të Mbrojtes së Republikës së Kosovës, djalit të axhës tim, Ahmet Krasniqit dhe ofensivës barbare të forcave çetnikoserbe ndaj katundit Zhilivodë (tash Trimor), të 22 shtatatorit të vitit 1998, duke mosditur se çka do të ndodh me fatin e mëtutjeshëm të familjes sime, të vet fshatit Zhilivodë dhe më gjërë, më datën 27 shtator të vitit 1998, fillova të shkruaj një pjesë të kaluarës të familjes sime e quajtur MUJA. Këtë e bëra edhe për të kryer amanetin e gjyshit tim, Mustafës, babait të Aziz Zhilivodës dhe axhës tim Qerkinit, i cili aq shumë u sakrifikua për ne. Me këtë rast dua të përmend edhe sakrificat e dajave të mi Avdijajve nga Hadja dhe dajave të babës Abdullahajve nga Vranidolli i Llapit. Një pjesë e këtyre kujtimeve janë ngjarje që i kami përjetuar unë dhe familja ime drejtpërsëdrejti. Dua të flas edhe për të gjithë ata burra e ato gra që mbajtën mbi supe tërë tmerrin e kohës gjatë pushtimit turk dhe serb, në këto anë, të cilët qëndruan të patrembur dhe stoikë gjatë gjithë jetës së tyre dhe na mësuan se si të rrojmë si njërëz, të patrembur për idealet e larta kombëtare dhe njerëzore. Duke u bazuar në porosit brezë pas brezi, pata fatin që nga gjyshi im, Musrafë Latifi, të mësoj për paraardhësit tonë, të cilët kishin jetuar në fshatin Gllavotin, jo larg fshatit Zhilivodë, ku tani edhe jetojmë. Dikur në vitin 1890, në kohën e pushtimit turk, i pari kësaj familje quhej Mikel Lekë Gjoni, pra atëherë ishim të krishterë. Po në këtë vit, pas kalimit në fenë islame, me dhunë, është dashur të ndërrohen edhe emërat. Në atë kohë, në fshat kishte jetuar, Muja, djali i madh i Mikelit, i cili për shkaqe të mosdurimit të pushtetit turk, detyrohet të lëshojë shtëpinë dhe tokën e të parëve për tu strehuar në malet e Qyqavicës. Në fillim do ta përshkruaj origjinën e Mujajve sipas asaj që më ka folur gjyshi.



Mujajt


Gjyshi im ka qenë i mençur dhe ka përcjellur kujtimet dhe amanetet e prindërve të vet. Aso kohe, sa kishin qenë në fshatin Gllavotin, një ditë, shkon Muja të marrë dru në malin e Qyqavicës. Derisa ishte në mal, vjen një çaush i Mbretit me shtatë tasildarë me katër zapti. Hyjnë në oborrin e shtëpisë së Mujës dhe pyesin se ku ndodhej i zoti i shtëpisë. Nëna e Mujës u thot se Muja me djmtë kishin shkuar me marrë dru në mal. Çaushi vret gjelin e shtëpisë dhe i thot nënës së Mujës t’ua përgadiste për ta ngrënë. Çaushi me zapti e tasildarë shkojnë në kullë dhe shtrihen të flejnë. Nuk vonon shumë, Muja këthehet nga mali. Nëna i del përpara dhe pyet:

- A u lodhe biro?

- Jo moj nënë, po ti a u lodhe? – pyet Muja

Muja i sheh disa pika gjaku nëpër oborr dhe pyet:

- Lum nëna, çka janë kështu këto pika gjaku?

Nëna për të mos i treguar të birit, duke ditur se do t’i zë belaja me turqit i thot:

- Biro e kam pre një gjel!

Në atë moment vjen një djalë i Mujës dhe i thotë:

- Baba Mujë!

- Fol biro!?

- Na e ka vrarë çaushi gjelin! – thot djali.

- Çfarë çaushi ore?

- Çaushi me do zapti e tasildarë janë në kullë baba Mujë, - përgjigjet djali.

- Eu, - bërtet Muja, leni drutë ore! - u bërtet vëllezërve! - rrokni martinat! dhe hyjnë në kullë.

- Çohuni ore qenë, iu kishte bërtitur Muja.

- Kush u ka dhënë leje të qitni pushkë në oborrin tim dhe të mi vrisni pulat?

Pas pak fjalëve dëgjohen të shtëna në kullë, ku vritet çaushi vetë i njëmbëdhjeti. Atëherë, Muja i merrë anëtarët e familjes së vet dhe lëshon shtëpinë për të shpëtuar nga ekspeditat ushtarake turke. Pasi djegë shtëpitë dhe pasurinë me gjithë turqit mbrenda, ia mësyen maleve të Qyqavicës dhe atje gjen strehim. Nga ky gjest i Mujës ka mbetur thënja: “Hajde ta bëjmë Zhilivodë”.



Këtu ku jetojmë tash, prej të parëve tonë themelohet fshati Zhilivodë. Pastaj Muja fillon të presë malin për të bërë tokë për bukën e familjes. Gjyshi thoshte se shtatë herë ishte rrethuar Muja nga ushtritë dhe zaptitë turke, por i ndihmuar nga vëllezërit dhe djemtë, ai i kishte thyer këto ekspedita. Një pjesë e meshkujve të Mujës kishin bërë gjithnjë roje, që të mos i sulmojnë turqit tinëz sikur e kishin pasur zakon. Muja vazhdon të punojë tokën buzë malit. Toka në mes të lumit Llap dhe Sitnicë ku tani shtrihet fshati Prelluzhë mbetet djerrë. Një ditë vjen një beg prej Vushtrrie dhe i thot Mujës: - Nëse do të shpëtoj prej ekspeditave të truqëve mund ta bëjmë një marrëveshje. Më jap takën dhe livadhet e unë t’i heqi turqit prej qafe. Në atë kohë, Muja kishte jetuar në një bashkësi familjare prej 63 anëtarësh. Pasi mendohet Muja dhe konsultohet me vëllezër, marrin vendim që ta lënë tokën në kundërshpërblim të dhënies fund të ekspeditave turke. I kishin lënë më se 80 hektarë tokë. Pasi begu i merrë tokat, i kolonizon me çerkezë (çeçenë) të ndjekur nga Rusia. Për hir të vërtetës duhet thënë se babëgjyshit nuk i kujtoheshin vitet se kur kishin ndodhur këto ngjarje. Sot e kësaj dite, çerkezët e Stanofcit të Ulët e kanë një pjesë të tokës tonë. Pjesën tjeter e kanë serbët e Prelluzhës. Pas çlirimit nga turqit e sidomos pas vitit 1912, Kosova okupohet nga Serbia dhe tash na vijnë zotni taze, të cilët filluan t’i lëvizin mexhat secili sipas nevojës së vet dhe deshirës personale.



Masakra në mes të Krasmirofcit dhe Gradicës


Me kalimin e kohës dhe viteve, rëndohej edhe pesha e robërisë mbi supet e të parëve tanë. Kështu, në shtatorin e vitit 1919, një ekspeditë e shkaut ia mësyen Qyqavicës dhe fshatit Zhilivodë. Krismat e pushkëve përhapen nga fshati Zhilivodë deri në fshatin Kollë të komunës së Vushtrrisë. Pasi forcat serbe thehen nga shqiptarët, shkijet sjellin perforcime te reja ushtarake. Në rrethet e Qyqavices fillon luftë e madhe per jetë a vdekje. Pas shumë luftimeve, shqiptarët nuk kishin qenë më në gjendje t’iu përballojnë forcave të Serbisë. Njësitet e luftëtarëve tonë tërhiqen thell ne zemreën e Qyqavicës. Po në këtë vit, nga forcat serbe, zihen 87 burra prej Kollës e deri në Zhilivodë. Të paarmatosur, pleq dhe të rrinj, të gjithë, pushkatohen dhe masakrohen në mes të fshatrave Krasmirovc dhe Gradicë. Në mes të të vrarëve, nga shtëpia e Mujës ishte axha Shaban, vëllau i babëgjyshit-Mustafës. Serbët i kishin masakruar në mënyrën më barbare. Në këtë masakër u pushkatuan Fazliu dhe Sejdiu, 17 vjeçar.

Babëgjyshi thoshte, - Kur kemi shkuar ti marrim kufomat meshkujt tonë, të gjithë kishin qenë te zhveshur lakuriq. Teshat e trupit ua kishin marrë fshatrat për rreth vendit ku ishte bërë masakra. Aq keq i kishin masakruar kufomat sa mezi i kishin njohur përmes shenjave të trupit. I marrin 12 meshkuj e në mesin e tyre edhe nje vajzë, poashtu e masakruar. Vajza quhej Zylfie, e bija e Avdullit prej Zhilivode. Meqenëse, Avdulli nuk kishte pasur djemë, vendos ta bëjë vajzën si djalë. Kurrë fshatarët e Zhilivodës nuk e kishin ditur se është vajzë dhe se emrin e kishte Zylfie, por e kishin quajtur Syla i Avdullit. Vetëm pas kësaj masakre është konstatuar se Syla kishte qënë Zylfia, e bija e Avdullit 22 vjeçare. Vëllau i babëgjyshit, Shabani, i vrarë i lenë dy jetima : Qerkinin dhe Qerimin. Qerkini, Qerimi dhe Azizi e kanë parë babën e tyre, gjegjësisht axhën, të masakruar dhe janë betuar te varri i ti, se do t’ia marrin hakun axhës Shaban dhe të gjithë te tjerëve. Sipas tregimeve të babëgjyshit tonë, Mustafës, shtëpia e Muajajve mbeti në shënjestër të pushtetit të atëhershëm të Serbisë. Mu për këtë fillon jeta, por edhe qëndresa jonë familjare nëpër burgjet serbosllave. Edhe pas shumë persekutimeve, maltretimeve, vrasjeve qëndruam të paepur kundruell çeshtjes kombëtare, por edhe njerëzore. Pra, fatin e të parëve e kemi përjetuar edhe gjatë luftës së Dytë Botrore dhe pas saj.



Aziz Zhilivoda dhe pjesëmarrja e tij në NDSH



Baba jonë Azizi rritet, poashtu edhe Qerkini dhe Qerimi. Martohen që të tre dhe babëgjyshi ia lë përkujdesjen e shtëpis Qerkinit. Baba im, Azizi, hynë në detyrën e xhandarmërisë shqiptare të asaj kohe. Në vitet që vijojnë, siç dihet, Kosovën e ndajnë mes vete gjermanët dhe italianët. Azizi gjendet më detyrë në Orllan të Podujevës, pastaj në Lluzhan dhe në fund në Besi. Disa vite më vonë kalon në Gardën e Xhafer Devës. Pas largimit të gjermanëve dhe italianëve nga Kosova, shpartallohen këto formacione ushtarake të shqipëtarëve. Kosova ripushtohet nga forcat sllavokomuniste. Këto formacione ushtarake shqiptare ndahen në grupe më të vogla dhe strehohen disa në Drenicë dhe disa në Qyqavicë. Pa vonuar, organizohen dhe riorganizohen formacione ushtarake nga Xhafer Deva, Marie Shllaku dhe Gjon Serreqi. Fillon lufta frontale dhe në prita kundër sërbosllavëve. Ne po kufizohemi të flasim vetëm për rrethin e Çyqavicës, të Shalës dhe Llapit, që na i la me gojë dhe shkrim baba ynë, Aziz Zhilivoda, duke mos harruar të permendim lidhjet e këtyre rretheve me pjesë tjera të Kosovës. Me këto formacione ushtarake kanë komanduar në rrethin e Qyqavicës, të quajtur Artakoll, Aziz Zhilivoda, Hashim Gjaka dhe Ferat Hashim Strofci. Në Shalë të Bajgorës, kryengritjen e ka udhehequr Ahmet Selaci dhe Adem Voca i Shalës. Me Drenicën kanë mbajtur kontakte, konsultime dhe marrëveshje të vazhdueshme me Marie Shllakun, Gjon Serreqin, Ajet Gërgurin, Hilmi Zariqin, Miftar Bajraktarin e Llaushës, Bajram Dërgutin, Bajraktarin e Gllogovcit, Ymer Berishën dhe shumë te tjerë. Mbajtjen e tyre me ushqim dhe veshmbathje si dhe strehimin e kanë siguruar Bajram Zuka i Likoshnit dhe Xhemail Lahu-Dervisholli i Gradicës. Nga organizimi dhe riorganizimi i sërishëm, përpjekjet dhe luftërat nën përkujdesjen e Gj.Serreqit, M. Shllakut, Y.Berishës formohen aradhat për Drenicë. Komandant të këtyre formacioneve ushtarake ishin Shaban Polluzha dhe Mehmet Gradica. Në Artakoll formohen formacione ushtarake duke përfshirë edhe Shalen e Bajgorës, dhe emërohen komandantë Adem Voca, Ahemet Selaci, Aziz Zhilivoda, Osman Bunjaku, Ferat Hashim Strofci, Fazli Saraqi, Hashim Gjaka etj.



Pas shumë përpjekjeve e luftërave për çlirim, Kosovën e riokupjnë definitivisht sllavokomunistët.



Në rrethin e Hades, ku bëjnë pjesë Shipitulla dhe Bellaçevci, formacionet ushtarake i kanë udhëhequr Ajet Mjekiqi, Hakif Mjekiqi, Jakup Avdi Graiçevci i Hades me vëllëzër (Ibrahimin dhe Qazimin), Rrustem Salihi, Sylë Shaban Morina (Haxhi Syla), i cili kishte merita jashtzakonisht të mëdha. Në këto formacione ishin edhe Sadik Shala dhe Zenel Mani. Në të gjitha kuvendet që janë mbajtur prej Kuvendit të Dobërdolit e deri në Kongresin e Lipovicës, Aziz Zhilivoda ishte gjithnjë i pranishëm në të gjitha marrëveshjet. Sipas fjalëve të Aziz Zhilivodes, ai thoshte se në qoftëse dikush e nxjerrë Kosovën prej robërie, të vetmit shqiptarë të ndërgjegjshëm të kohës, ishin Xh. Deva, Gj. Sereqi, M.Shllaku, Y.Berisha, etj.

Pas shumë përpjekjeve e luftërave për çlirim, Kosovën e riokupojnë definitivisht sllavokumunstët. Një pjesë e këtyre formacioneve ushtarake, sipas fjalëve të Aziz Zhilivodës, kalojnë në ilegalitet dhe vazhdojnë luftërat, e disa prej tyre, më vonë, kalojnë kufirin dhe dalin në Shqipëri. Këtë e bënë edhe Azizi, i cili pas disa viteve që kishte kaluar në liri, burgoset dhe dënohet dhjetë vjet nga regjimi i Enver Hoxhes. Sipas dëshmive të Mergimes, bijës së Azizit, e cila jeton në Elbasan, një natë para se të lirohet Azizi nga burgu, e kishte halemuar një sigurims i Enver Hoxhës, me origjinë nga kosova, të cilit ia dimë emrin dhe mbiemrin. Pak vite para luftës çlirimtare të Kosovës, Azizi nëpërmes një interviste në revistën “Zëri”, pati porositur: - Mos hyni në luftë nëse nuk mund ta fitoni, mjaft kemi humbur! Por nëse fillon lufta, edhepse në moshë të shtyer, do më shihni me mashinkë në krah në malet e Qyqavicës. Vdiq pa iu plotësuar dëshira, por mashinka e tij bëri punë gjatë luftës çlirimtare të Kosovës, të viteve1998/99. Armën e Azizit, të ruajtur me përkushtim që nga lufta e Dytë, e përdori me trimëri një luftëtar i UÇK-ës nga Drenica dhe ajo tash ruhet në muzeun e Kosovës.